Tientallen ballonnetjes lachgas ademde hij per dag in, hij verhandelde er duizenden. Nu is ‘zelfbenoemde Lachgaskoning’ Deniz Üresin (27) geheelonthouder. En helpt hij jongeren – de grootste gebruikersgroep – voor te lichten. In de aanloop naar een landelijk lachgasverbod heeft hij wel wat adviezen voor politie en gemeenten: licht gebruikers voor, leer handelaren kennen, handhaaf streng en ga toch echt voor dat landelijke verbod.
“Ik ging slapen met een ballon en werd ermee wakker”, vertelt Üresin. “Als je zoveel gebruikt, heeft dat wel langdurige effecten. Je conditie gaat achteruit, je hebt minder seksuele lust en voor mij werd zelfs lopen moeilijk. Ook mijn vrienden zag ik kapotgaan aan lachgasgebruik.” Na anderhalf jaar gooide Üresin het roer om. Hij stopte vorig jaar cold turkey met zijn lachgasgebruik én met de handel erin – waarvoor hij op dit moment nog met de gemeente Amsterdam in een rechtszaak verwikkeld is.
“Ik heb veel jongeren vergiftigd met dat spul”, stelt hij. “Dat wil ik zoveel mogelijk terugdraaien.” Zijn voorlichtingscampagne ‘#ikbengestoptmetlachgasjijook?’ op Instagram moet daarbij helpen. Üresin gaat sinds de zomer van 2020 regelmatig live op zijn Instagramaccount @exlachgaskoningdenizofficial. Terwijl hij live in beeld is – ook vaak met een wijkagent – stellen jongeren in de chat vragen die hij beantwoordt. De animo is groot, soms nemen wel 500 jongeren deel aan zo’n chat. Hij beantwoordt ook vragen van bezorgde ouders, broertjes en zusjes.
“Ik heb veel jongeren vergiftigd met dat spul, dat wil ik zoveel mogelijk terugdraaien.”
“Ik vertel hoe het is om verslaafd te zijn aan lachgas, hoe slecht het voor je is en hoe je ervan af kunt komen. Mijn belangrijkste tip is dat je je vriendenkring moet veranderen, anders lukt het niet.”
In het echt
Wanneer de coronamaatregelen het toestaan, wil hij ook jongeren in het echt ontmoeten. In de klas en op straat. Veel docenten vragen hem al om langs te komen en zodra de maatregelen het toestaan gaat hij met handhavers in Zoetermeer mee. Ook bij de politie Zaandam mag hij dan een dienst meedraaien. “Ik kan jongeren op straat aanspreken en dan luisteren ze. Ze weten namelijk dat ik ook heb gebruikt.”
Geleerde lessen
Üresin heeft het gebruik en de handel van lachgas als ervaringsdeskundige van de andere kant gezien. Welke lessen heeft hij opgedaan over het effectief terugdringen van lachgasgebruik onder jongeren?
Les 1: Ken je doelgroep
Bepaalde boodschappen werken beter bij specifieke doelgroepen: “De meeste jongeren denken dat lachgas geen kwaad kan. En jonge jongens beginnen vaak met lachgas, omdat meisjes het ook gebruiken – ze hopen zo hun aandacht te trekken. Daar komt bij dat islamitische jongeren denken dat het van hun geloof wél mag, in tegenstelling tot alcohol en drugs.”
“Ik kan jongeren op straat aanspreken en dan luisteren ze. Ze weten namelijk dat ik ook heb gebruikt.”
“Je kunt jongeren dus met verschillende boodschappen bereiken. Namelijk dat het wél schadelijk voor je is. En islamitische jongeren bereik je het best door te vertellen dat lachgasgebruik níet mag van hun religie, daar zullen ze niet tegenin gaan. Daarnaast kan het helpen om je juist op meisjes te richten, omdat veel jongens hen volgen.”
Les 2: Maak gebruik van bestaande netwerken
De boodschap moet wel van iemand komen die ze vertrouwen. “Dus van iemand die ze al kennen of tegen wie ze opkijken. Vaak zijn dat jongerenwerkers of, in het geval van islamitische jongeren, mensen van hun moskee. Het helpt ook als een ervaringsdeskundige zoals ik de boodschap brengt. Als een politieagent of handhaver hen voorlicht, zullen ze denken: ‘Fock man, wat weet jij nou van lachgas?’”
“Strenge handhaving zal de meeste lachgashandelaren wel afschrikken.”
Via zijn samenwerkingspartners komt Üresin makkelijk in contact met grote groepen jongeren. “Dat is een win-win, want de autoriteiten hebben aan mij iemand naar wie jongeren ook echt luisteren.” Hij merkte het tijdens de avondklokrellen in januari: “Ik ging met jongerenwerkers de straat op in Osdorp om te voorkomen dat tieners gingen rellen. Omdat ik écht met ze praat en niet uit de hoogte doe, luisteren ze”, vertelt hij. “Zo werkt het ook met de voorlichting over lachgas.”
Les 3: Pak handelaren aan
Üresin is een groot voorstander van handhaving. “Toegegeven, toen ik zelf in lachgas handelde, trok ik me niks aan van handhaving, omdat ik de gemeente durfde aan te klagen. Maar het zal de meeste handelaren wel afschrikken, omdat zij de wet- en regelgeving niet goed kennen. En omdat ze bang zijn om in een rechtszaak met de gemeente verwikkeld te raken, zoals ik nu.”
Hoe ziet hij handhaving voor zich? “Veel gemeenten hebben al verboden in hun algemene plaatselijke verordeningen opgenomen, daar handhaven ze vaak al op. Een extra mogelijkheid is handelaren pakken op hoe ze hun lachgasflessen vervoeren. De regels daarvoor zijn streng en ik weet dat bijna niemand zich eraan houdt. Controleer hier dus extra op. Ik weet zeker dat als je bij de eerste vangst iemand een waarschuwing geeft én laat weten dat de boete duizenden euro’s is, de meeste handelen hun voorraad lachgas weer terugbrengen. Ook al moet dat met verlies. Het risico wordt dan te groot.”
Les 4: Ga voor een landelijk (en Europees) verbod
Om lachgasgebruik blijvend tegen te gaan, is volgens Üresin een landelijk verbod nodig. Hiervoor ligt sinds de zomer van vorig jaar een wetsvoorstel klaar. “Het is nu te makkelijk voor jongeren om aan lachgas te komen. Binnen een minuut heb je het online besteld en even later is de handelaar bij je. Een verbod maakt het veel ontoegankelijker en degene die het levert zal wel tien keer nadenken voor hij doorgaat met zijn handel.”
“De echt sluwe vosjes weten dat je een Nederlands verbod via Brussel kunt aanvechten.”
De laatste stap is wat Üresin betreft een aanpassing van de Europese wetgeving. Op dat niveau valt lachgas namelijk nog niet onder de geneesmiddelenwet. “De echt sluwe vosjes weten dat je daarom een Nederlands verbod via Brussel kunt aanvechten. Maar intussen worden de gezondheidsrisico’s van lachgasgebruik steeds duidelijker. Hoeveel doden en mensen met een dwarslaesie moeten er nog bij komen? Een Europees verbod, samen met goede voorlichting, gaat het lachgasgebruik in Nederland pas echt terugdringen.”
