De digitale wereld is verstrengeld met ons dagelijks leven. Zó sterk, dat we het soms niet eens doorhebben. Om burgers op digitaal gebied goed te beschermen, slaan vier toezichthouders de handen ineen: Autoriteit Financiële Markten, Autoriteit Consument & Markt, Autoriteit Persoonsgegevens (AP) en het Commissariaat voor de Media (CvdM). Hoe en waarom werken zij samen op dit veelomvattende dossier? Renate Eringa, voorzitter van het CvdM, praat je kort bij over het Samenwerkingsplatform Digitale Toezichthouders.
Samenwerkingsplatform Digitale Toezichthouders (SDT)
AFM, ACM, AP en CvdM werken sinds oktober 2021 samen in het Samenwerkingsplatform Digitale Toezichthouders (SDT). Hun doel? Slim toezicht houden op aanbieders van digitale diensten – diensten die worden geleverd via het internet of een digitaal netwerk. Denk aan: filmpjes, vlogs, blogs, TikToks, Instastories, tweets en podcasts via kanalen als YouTube, Facebook, Instagram, TikTok en Google.
De vier organisaties:
- doen samen onderzoek om te leren waar problemen zich voordoen
- investeren samen in interne kennis, expertise en competenties
- versterken elkaar in handhavingstrajecten
- wijzen de wetgever op hiaten in wet- en regelgeving
- stemmen toezicht af op nieuwe Europese regels
“Al veel langer zien we raakvlakken in ons toezicht op zich steeds verder uitbreidende digitale diensten”, stelt Renate Eringa. “Een goed voorbeeld zijn “finfluencers”, dus influencers op financieel gebied. Zij delen op sociale media content over geldzaken als sparen en beleggen en richten zich daarbij ook specifiek op jongeren. Bij het Commissariaat richten we ons in ons toezicht op video-uploaders (YouTubers, Instagrammers en Tiktok’ers) ook op jongeren. AP kijkt of er goed wordt omgesprongen met persoonsgegevens, AFM of de financiële adviezen binnen de regels vallen en ACM of consumenten niet worden misleid.”
“Veel Europese wetgeving maakt samenwerking steeds logischer.”
Daarnaast is er veel Europese wetgeving in de maak die samenwerking steeds logischer maakt. Een belangrijke is de Digital Services Act, waarmee de Europese Commissie wil bijdragen aan de bestrijding van illegale content en risico’s die de allergrootste online platformen met zich meebrengen. Op basis hiervan moeten alle vier de toezichthouders hun toezicht weer anders inrichten. Omdat ook hier weer veel raakvlakken zijn, is het logisch om dat binnen het SDT op elkaar af te stemmen. Dit moeten ze binnenkort ook doen wanneer de European Media Freedom Act in werking treedt. Die moet ervoor zorgen dat de mediamarkt in de EU beter gaat functioneren door de vrijheid en pluriformiteit van media te beschermen.
FTE’S gereserveerd
Deze samenwerking heeft veel impact op de deelnemende leden, in ieder geval op het relatief kleine Commissariaat. “Het punt is nu vooral dat we nog niet weten hoe groot het precies moet worden. We kijken daarbij in het SDT steeds goed naar waarop moeten we toezicht houden, waar zit de overlap en wie pakt dan wat op? Als je alleen al kijkt naar de aankomende Europese wetgeving, dan zijn dat klussen van een paar jaar waar veel mensen fulltime mee bezig zijn.”
Daarom is het des te belangrijker om de samenwerking gestructureerd aan te pakken. Binnen het ‘Markttoezichthoudersberaad’ hebben de voorzitters van de ACM, AFM, CvdM en AP nu ook standaard een apart overleg. “Wij zetten de koers uit, vervolgens zijn de directeuren strategie aan zet. Zij komen bij elkaar om de eerste projecten die we samen oppakken te definiëren.”
Ieder zijn specialisme
“Onze focus ligt op projecten, omdat het gevaar bij zo’n grote kwestie als digitalisering is dat de samenwerking anders niet van de grond komt. Voor elk project komt er voor de uitvoering een team dat bestaat uit leden van alle vier onze clubs. Zo behouden we binnen elk project allemaal onze eigen expertise en vinden we elkaar in hóe we willen toezichthouden. Namelijk: slimme processen en fair en transparant toezichthouden. Omdat we allemaal zo sterk onze eigen inhoudelijke focus hebben, is de kans kleiner dat we elkaar tijdens de uitvoering in de weg lopen.”
“We behouden allemaal onze eigen expertise en vinden elkaar in hóe we willen toezichthouden.”
De eerste twee projecten zijn nu bekend. Zo wil het SDT zorgen dat bedrijven en overheden aan internetgebruikers begrijpelijker uitleggen wat er online met hun gegevens gebeurt. En dat bedrijven en overheden ook weten hoe internetgebruikers het beste beschermd kunnen worden. Hiervoor gaat een team handleidingen over online transparantie opstellen. Het tweede project omvat een inventarisatie van Nederlandse en Europese regelgeving om te bepalen hoe toezichthouders moeten omgaan met grote technologiebedrijven en met de data- en platformeconomie.
Inclusief gidsrol
Het SDT heeft ook een sterk dienstverlenende rol. “Die komt tot uiting in de handleidingen die we willen ontwikkelen. Niet alleen voor aanbieders van digitale diensten, maar ook voor burgers. Ik denk bijvoorbeeld aan belangrijk thema’s voor het Commissariaat, zoals bescherming van jongeren, onduidelijkheid over of iets wel of niet reclame is en onduidelijkheid over wie de uploader is en het doel van zijn of haar boodschap. Zo zouden we voor ouders een handleiding kunnen maken over hoe je kinderen het beste begeleidt in hun mediagebruik. Dit is maar een voorbeeld overigens, een concrete lijst van handleidingen vanuit het SDT is nog in ontwikkeling.”
“Digitalisering speelt zo’n grote rol, met veel mooie kanten maar ook keerzijden als discriminatie en misleiding. Het is onze taak Nederlanders daartegen te beschermen.”
Aankomende Europese wetgeving en raakvlakken in toezicht zijn dus zeker niet de enige opgaven voor het SDT. Eringa: “Digitalisering speelt zo’n grote rol in de maatschappij, met veel mooie kanten maar ook keerzijden als discriminatie en misleiding. Het is onze taak om Nederlanders daartegen te beschermen.”
En de aparte algoritmewaakhond dan?
In het regeerakkoord is opgenomen dat er een algoritmewaakhond komt, waarbij de AP de taak heeft gekregen dit op te zetten. Desgevraagd laat een woordvoerder van AP weten: “Vanaf 2023 komt hiervoor budget beschikbaar. Op dit moment zijn we dit aan het voorbereiden en worden alle opties nog opengehouden. Hoe het algoritmetoezicht eruit gaat zien wordt dus nog verkend. We betrekken daarbij ook de andere toezichthouders en partijen. Work in progress dus, maar vast staat dat samenwerking essentieel is.”
