Donaties voor het goede doel die illegaal worden weggesluisd, het leek aan de hand met crowdfundingplatform Dream or Donate. Hierop pleitte de politiek voor zelfregulering. Toezichthouder goede doelen, het CBF, en brancheorganisatie Nederland Filantropieland (NLFL) willen samen met de branche een stapje verder: naar een onafhankelijke normstelling én toezicht op donatiesites. Zo wil de toezichthouder ontwikkelingen in de branche bijhouden, waarvan online crowdfunding er maar eentje is.
Dat Nederlanders met een gerust hart geld geven, dat is wat het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) als toezichthouder goede doelen wil bereiken. Het CBF houdt toezicht op 605 Erkende Goede Doelen. Effectief staat zo’n 80 procent van al het geefgeld in Nederland onder toezicht van het CBF. Onder geefgeld wordt het geld verstaan wat mensen geven zonder er rendement op terug te verwachten. De ambitie van de toezichthouder is om op 95 procent van al het geefgeld toezicht te houden.
“Organisaties met maatschappelijke fondsenwerving willen met de CBF-Erkenning hun geloofwaardigheid een impuls te geven.”
Waaraan en hoe mensen geld geven is de afgelopen jaren in drastisch tempo veranderd. Dat doen ze allang niet meer alleen aan goede doelen. Daaronder verstaan we maatschappelijke en particuliere organisaties die afhankelijk zijn van donaties en vrijwilligers. Ook musea, zorg- en onderwijsinstellingen vallen steeds vaker onder dezelfde definitie omdat ze voor een deel van hun bezigheden ook aan fondsenwerving zonder winstoogmerk doen. En sinds zo’n vijf jaar worden online crowdfundingplatforms (donatiewebsites) steeds populairder. De uitdaging voor het CBF is nu om adequaat op die ontwikkelingen in te springen.
Nieuwe sectoren
Het CBF is druk met het uitbreiden van het eigen toezicht. “We zijn met steeds meer culturele organisaties, zorg- en onderwijsinstellingen in gesprek”, vertelt auditor bij het CBF Cees Toor. Musea, maar ook bijvoorbeeld de IMC Weekendschool. Toor: “Dat soort organisaties zamelt steeds vaker geld in met een maatschappelijk doel. Organisaties met maatschappelijke fondsenwerving willen met de CBF-Erkenning hun geloofwaardigheid een impuls te geven. Bovendien weten ze dat er met de erkenning meer deuren voor fondsenwerving opengaan, particulieren en organisaties zijn meer bereid om te schenken aan een organisatie met de CBF-Erkenning. Voor ons draagt het uitbreiden van ons toezicht naar deze sectoren bij aan ons doel om toezicht te houden op zoveel mogelijk geefgeld in Nederland.”
Efficiente aanpak
Het CBF heeft zich de afgelopen jaren al steeds meer aangepast aan de ontwikkelingen in het geefgedrag van Nederlanders. “Willen we ons toenemend toezicht behapbaar houden voor onszelf en nieuwe ondertoezichtstaanden, dan moeten we ons aanpassen aan de sector waarin zij opereren”, stelt Toor. “Daarom sluiten we bij toetsing van de normen zoveel mogelijk aan bij bestaande regelgeving en verantwoordingen binnen een sector. Zo willen we zo weinig mogelijk extra werk bij organisaties creëren. Als het kan zelfs helemaal geen. Onze toetsing van musea sluit bijvoorbeeld aan bij de Governance Code Cultuur. Deze code stelt normen voor goed bestuur en intern toezicht aan culturele organisaties. Hier moeten culturele instellingen sowieso al aan voldoen bij de aanvraag van subsidies bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.”
“Normen worden zoveel mogelijk vastgesteld op basis van al bestaande normen binnen een sector. We willen niet te veel extra regels creëren.”
Op de normering na komt toezicht op nieuwe partijen verder op hetzelfde neer als dat voor goede doelen. Namelijk dat het CBF jaarlijks controleert of ze nog steeds aan de normen voldoen. Toor: “En als toezichthouder vinden we het belangrijk dat organisaties in de branche zich ontwikkelen, daarom helpen we hen verder te professionaliseren. We controleren dus niet alleen, maar benoemen ook ontwikkelpunten en spiegelen de prestatie van een organisatie aan hoe de rest van de sector dat doet.”
Crowdfunding nieuwste ontwikkeling
Ook onderzoekt het CBF nu met donatiesites of ze onder het toezicht van het CBF kunnen vallen. “Hoewel het nu om maar ongeveer vijfentwintig platforms gaat, is het toch een belangrijke bron van geefgeld. Wij vinden het daarom logisch dat ze onder ons toezicht zouden kunnen vallen”, aldus Toor. Maar dat is geen gegeven. Zo houdt de Autoriteit Financiële Markten (AFM) bijvoorbeeld toezicht op crowdfundingplatforms voor bedrijfsfinanciering. Omdat deze rente, obligaties of aandelen aan investeerders uitkeren, vallen ze onder de Wet op financieel toezicht. En daarmee het toezicht van AFM.
Intussen verlopen de gesprekken met de crowdfudingsplatforms zónder winstoogmerk voorspoedig. Onder andere dankzij contact met het ministerie van Justitie en Veiligheid. “Het ministerie pleit voor zelfregulering. Waarom? Zij zien crowdfundingplatforms als een opkomende markt. Als ze daar nu al wet- en regelgeving op loslaten, krijgt die markt niet genoeg kans om zich te ontwikkelen. Zelfregulering in de vorm van een Erkenning als de onze was ook een optie, dus zijn we aan de slag gegaan met de branche.”
Nieuwe normen
Inmiddels geeft het CBF met brancheorganisatie NLFL en de branche – platforms als geef.nl, pifworld.com en voorjebuurt.nl – de gedragscode vorm. Die kan de basis vormen voor de Commissie Normstelling om de normen vast te stellen. Deze onafhankelijke commissie stelt ook de normen voor de al bestaande CBF-Erkenning voor goede doelen vast. Na een bijeenkomst in december 2019 met het merendeel van de donatiesites zijn het CBF en NLFL nu met een klein groepje aan de slag met de eerste criteria die onderdeel van de gedragscode voor donatiesites moeten gaan worden. Zij leggen ze aan de onafhankelijke Commissie Normstelling voor, die de uiteindelijke normen bepaalt. En zo wordt weer een nieuwe fondsenwervingstak onder het toezicht van het CBF geschaard.
“We zijn nooit klaar. Zo zijn we op dit moment in overleg met bepaalde segmenten van social enterprises. Ook dat soort partijen zouden mogelijk in de toekomst onder ons toezicht kunnen vallen.”
“Maar we zijn nooit klaar”, stelt Toor. “Zo zijn we ons op dit moment ook aan het oriënteren of bepaalde segmenten van social enterprises, oftewel ondernemingen met maatschappelijke impact, onder het CBF-toezicht kunnen gaan vallen. Denk bijvoorbeeld aan een organisatie die microkredieten verstrekt. Helemaal onbekend zijn we daar niet mee, zo zijn er al CBF-Erkende stichtingen die zich deels als social enterprises organiseren.”
Wat was Dream or Donate ook alweer?
Dream or Donate was een inzamelingswebsite waarop particulieren hun eigen crowdfundingsacties konden starten. De website bestond zes jaar en via het platform werd in totaal ruim zes miljoen euro opgehaald. Maar eind augustus was de site plotseling onbereikbaar. Hij zou gehackt zijn. Hierdoor waren verschillende crowdfunders geld kwijt, sommigen wel tienduizenden euro’s die gevers via het platform hadden gedoneerd. Inmiddels heeft de eigenaar van de website alle gedupeerden terugbetaald.
