Bedrijven die meer dan 50.000 kWh energie per jaar verbruiken, zijn verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen. Maar hoe doe je dat? De regels die ondernemers moeten volgen, zijn complex en kosten te veel tijd, vinden zij. De methodiek ‘stimulerend toezicht’ moet daar verandering in brengen. Een bijbehorende tool biedt ondernemers meer inzicht in de benodigde maatregelen en hun eigen verbruik.
Iedereen moet ‘vergroenen’. En dus ook het bedrijfsleven. Het landelijke doel liegt er namelijk niet om: 49 procent minder CO2-uitstoot in 2030 dan in 1990. Bedrijven die veel energie verbruiken zijn sinds 1 juli 2019 verplicht de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland te informeren over hun energieverbruik en over energiebesparende maatregelen die ze treffen. In de zogenoemde ‘erkende maatregelenlijst voor energiebesparing’ staan de maatregelen per bedrijfstak beschreven. Verdien je met je bedrijf een maatregel binnen vijf jaar terug? Dan ben je verplicht deze door te voeren. Maar in de praktijk blijken lang niet alle bedrijven zich hieraan te houden.
Worstelen met het toezicht
“Bedrijven worstelen al jaren met de regels”, zegt Axel Roeten, beleidsadviseur bij de Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek (OFGV). “Negen op de tien zijn wel bereid om mee te werken, maar vinden het te ingewikkeld. En niet alleen bedrijven worstelen ermee. Ook onze toezichthouders vonden de opdracht veel complexer dan gedacht. Bij bedrijfsbezoeken ontstaan regelmatig discussies of maatregelen binnen vijf jaar terug te verdienen zijn. Onze toezichthouders waren per bedrijf zo’n twintig uur kwijt om alle mogelijke maatregelen en besparingen door te rekenen.
“Negen op de tien bedrijven zijn wel bereid om mee te werken, maar vinden het te ingewikkeld.”
Er zijn maar liefst negentien bedrijfssectoren, met elk een eigen waslijst aan energiebesparende maatregelen. Dat werkte eenvoudigweg niet. Een andere manier van toezicht was noodzakelijk.”
Ondernemers op weg helpen
Met enkel toezicht houden sla je de plank mis, dacht Roeten. Maar hoe kun je ondernemers wél ondersteunen bij deze energiebesparingsplicht? “Het gaat ons om het hogere doel: een beter milieu. Laten we bedrijven dan ook ondersteunen in plaats van alleen controleren.” Samen met een masterstudent ging Roeten in gesprek met bedrijven om te onderzoeken waaraan ze precies behoefte hebben. Vijf vragen sprongen eruit:
- Wat verbruik ik jaarlijks aan elektra en gas?
- Wat zijn de besparingsmogelijkheden?
- Hoe snel verdien ik dat terug?
- Wat kost het mij?
- Wat levert het uiteindelijk op?
“Het gaat ons om het hogere doel: een beter milieu. Laten we bedrijven dan ook ondersteunen in plaats van alleen controleren.”
Deze vijf vragen vormden de basis van de methode ‘Stimulerend toezicht’. Centraal in die aanpak staat een online tool die bedrijven inzicht geeft in hun verbruik en hen stimuleert om energiebesparende maatregelen te nemen. Het werkt als volgt: een energiespecialist van de OFGV gaat bij een bedrijf langs en inventariseert daar alle mogelijke besparingsmaatregelen. Die data zet hij in de online tool, waar het bedrijf ook toegang toe heeft. In dit energiebeheersysteem ziet de ondernemer in één oogopslag zijn totale verbruik, de maatregelen die hij moet doorvoeren, wat die maatregelen kosten én wat hij daarmee bespaart. Roeten: “Stel dat een ondernemer vervolgens alle lampen vervangt door ledverlichting. Dan stuurt hij ons een bewijs hiervan en verwerken wij dat in de tool. Zo zien bedrijven zichzelf steeds een stukje groener worden. We bieden bedrijven deze ondersteuning drie jaar kosteloos aan.”
“De online tool blijkt een goed middel om gedragsverandering in gang te zetten.”
De online tool promoten
“We zijn met deze tool de boer op gegaan om gemeenten over te halen hier budget voor vrij te maken”, vertelt Roeten. “Inmiddels doen al vier van de dertien gemeenten mee: Gooise Meren, Weesp, Huizen en Lelystad. We zijn daar in totaal met 165 bedrijven in gesprek, waarvan er twintig al concreet gebruikmaken van onze tool. De resultaten hiervan volgen hopelijk snel. Andere omgevingsdiensten, zoals RUD Utrecht en de provincie Noord-Holland, hebben ook interesse getoond. En in Utrecht is de tool zelfs al in gebruik. Bedrijven zijn aan het begin van ons bezoek vaak een beetje gereserveerd – gaan ze ons op kosten jagen? Maar na afloop van het gesprek laten we ze allemaal blij achter. De online tool blijkt een goed middel om gedragsverandering in gang te zetten. Dat biedt veel hoop voor de toekomst, waarin nog een grote opdracht voor verduurzaming ligt.”
