Gemeenten in regio Gooi en Vechtstreek kregen vorig jaar verschillende signalen binnen over ondermijnende praktijken in Aziatische massagesalons. Daarom voerden ze tijdens de Handhavingsestafette onaangekondigde controles uit met een integraal team van toezichthouders en politie. In dit artikel delen zij vijf geleerde lessen.
Oosterse massagesalons in Nederland behoren tot een gevoelige branche: ‘masseur’ is een vergunningsvrij vak. Daardoor mag iedereen in principe een bord aan zijn gevel timmeren en een massagesalon openen zonder daarvoor een diploma te hebben. Het gevolg is een wildgroei aan salons, met niet altijd de beste kwaliteit. In de regio Gooi en Vechtstreek kwamen er bovendien regelmatig signalen binnen dat veel salons het niet zo nauw namen met de wet- en regelgeving. Er zou zelfs sprake zijn van mensenhandel.
Project massagesalon
Gemeenten in de regio besloten daarom extra controles uit te voeren. Onaangekondigd gingen ze langs bij 35 massagesalons in de regio. Dat deden ze samen met verschillende ketenpartners – zo ging een boa op pad met iemand van de Inspectie SZW, het UWV, sociale zaken, een agent of de vreemdelingenpolitie en een milieu- of bouwtoezichthouder. De controles waren onderdeel van de Handhavingsestafette, een jaarlijkse samenwerkingsactie van diverse handhavingsinstanties waarbij ondermijning het thema was. Raymond Venema, ketenregisseur mensenhandel bij Regio Gooi en Vechtstreek, en Herman van de Velden, senior milieu-inspecteur bij de gemeente Hilversum, gingen ook mee op pad. Zij delen hun geleerde lessen.
“In de bouwtekeningen keken we of het pand achteruitgangen had, waardoor mensen stiekem konden wegvluchten tijdens een controle.”
1. Betrek gemeenten bij controle op ondermijning
Gemeenten kunnen de politie en andere toezichthouders een aardig handje helpen bij het opsporen van ondermijnende criminaliteit. Zij hebben toegang tot bestemmingsplannen, bouwtekeningen en milieuregelgeving van panden waarin massagesalons zitten. Wil je weten of een salon de regels naleeft? Dan heeft een gemeentelijke toezichthouder, naast de Inspectie SZW, het recht om te controleren. Een toezichthouder heeft wat ruimere bevoegdheden om ergens te controleren dan een opsporingsambtenaar. Je hebt geen vermoeden van een strafbaar feit nodig. En wie weet wat je tijdens zo’n controle nog meer aantreft. Venema: “Op deze manier creëert een gemeente een ‘ingang’ om controles uit te voeren bij bepaalde massagesalons, waar zwaardere criminaliteit wordt vermoed.”
2. Stel voor elke massagesalon een dossier op
Zorg dat je de massagesalon én het pand van voor naar achter kent. Per salon bouwde het team een dossier op met informatie van de gemeente, de Kamer van Koophandel en het UWV. “In de bouwtekeningen keken we of het pand achteruitgangen had, waardoor mensen stiekem konden wegvluchten tijdens een controle. Als dat zo was, zetten we daar een agent of boa neer”, zegt Venema. Bij één gemeente was dit op voorhand niet gecheckt en renden er tijdens een controle opeens mensen weg. Die zijn uiteindelijk wel gepakt, maar dat kun je natuurlijk beter proberen te voorkomen.”
“We zagen matrassen op de grond liggen, kluisjes voor vijf personen of troffen een volledige ingerichte keuken of woonkamer aan.”
3. Zet mystery guests in
Het team kwam – in de gegevens van de KvK – vaak eenmanszaken tegen, die in de praktijk een stuk of vijf massagekamers hadden. Van de Velden: “Dan weet je, hier klopt iets niet. Het was overduidelijk dat in sommige salons meerdere mensen werkten of woonden: we zagen matrassen op de grond liggen, kluisjes voor vijf personen of troffen een volledige ingerichte keuken of woonkamer aan.” Maar ook al kwam het team onaangekondigd langs, toch waren er vaak slechts één of twee personen aanwezig. Daardoor lukte het niet om zwaardere criminaliteit, zoals arbeidsuitbuiting, hard te maken. “Een goede les voor onszelf: de volgende keer moeten we ook mystery guests inzetten. Collega’s die undercover langsgaan bij salons. Dan is de kans groter dat we op zwaardere, illegale activiteiten stuiten.”
“Soms sprak ‘de visite’ alleen Chinees of Thais, of deden ze alsof ze ons niet verstonden. Hiervoor konden we de tolkentelefoon van Inspectie SZW inzetten.”
4. Regel een tolkentelefoon
In sommige massagesalons waren wél meerdere mensen aanwezig. Venema: “‘Kennissen die op visite waren’, hoorden we dan. ‘Hij loopt hier stage.’ Maar het is toch gek om je visite achter de kassa neer te zetten, of niet? Voor ons was het dan van belang om te onderzoeken of er sprake was van onderbetaling of arbeidsuitbuiting. Lastig, want soms sprak ‘de visite’ alleen Chinees of Thais of deden ze alsof ze ons niet verstonden. Hiervoor konden we de Tolkentelefoon inzetten. Daarmee heb je binnen een minuut een tolk aan de lijn. De Inspectie SZW heeft een abonnement bij de tolkentelefoon, de gemeente Hilversum ook. Ik raad aan om te controleren of jouw organisatie dat ook heeft, voordat je op pad gaat.’ Het team controleerde identiteitsbewijzen en vergunningen. Een aantal personen werd meegenomen door de Vreemdelingendienst, omdat ze niet de juiste papieren had. De Inspectie SZW onderzoekt bij één persoon nog of er sprake is van arbeidsuitbuiting.
5. Leer door elkaars ‘bril’ te kijken
“Als een boa of toezichthouder in zijn eentje een controle doet bij een salon, kijkt hij door een bepaalde bril naar de casus”, zegt Venema. “Bij dit project gingen we in een team eropaf. Door die gezamenlijke aanpak leerden we door elkaars ‘bril’ naar een massagesalon te kijken. Je krijgt inzicht in elkaars werkzaamheden en leert wat voor andere toezichthouders ‘alarmerende observaties’ zijn. Wat voor jou misschien normaal is, is voor je partner verdacht. Bijvoorbeeld een ingerichte keuken, terwijl het pand geen ‘bestemming wonen’ heeft. Bespreek daarom iedere situatie met elkaar. Daar leer je van. Een andere goede les was: laat op het moment zelf vooral niet blijken dat je iets ziét, want dan is het bewijs de volgende keer weggehaald.”
“Laat vooral niet blijken dat je iets ziét, want dan is het bewijs de volgende keer weggehaald.”
Venema: “Spreek voorafgaand aan een controle ook de mogelijke scenario’s door met je team. Zo weet iedereen wat er in een bepaalde situatie van hem of haar verwacht wordt. “Probeer daarbij je eigen vakjargon los te laten, want elke organisatie gebruikt weer andere begrippen om bepaalde zaken aan te duiden. Of leg jouw begrippen uit. Zo voorkom je misverstanden.” Van de Velden: “Het team heeft elkaar tijdens de controles goed leren kennen, waardoor zij elkaar nu beter weten te vinden bij verdachte situaties. En: de lijntjes tussen de ketenpartners zijn sinds dit project een stuk korter.”
