Van ‘het roeptoetertje van het ministerie’ naar een – hopelijk – onmisbare bron van informatie voor toezichthouders. ToeZine.nl bestaat tien jaar! Hoofdredacteur Mirjam Prinsen blikt terug én kondigt een cadeautje voor de lezers aan.
ToeZine heeft een papieren geschiedenis, toch?
“Het begon inderdaad ooit allemaal als de Handhavingskrant. We vielen toen nog als Expertisecentrum Rechtspleging en Rechtshandhaving direct onder het ministerie van Justitie. De Handhavingskrant werd destijds in het leven geroepen om te ondersteunen bij een professionaliseringstraject voor gemeenten. ‘Handhaven op Niveau’ heette dat.”
“De vuurwerkramp in Enschede en de cafébrand in Het Hemeltje in Volendam riepen de vraag op of het toezicht in Nederland wel op peil was. Onderzoeken naar handhavingstekorten leidden tot enkele programma’s om slimmer en professioneler om te gaan met handhavingscapaciteit. Als onderdeel van ‘Handhaven op Niveau’ deelden we best practices tussen gemeenten. Dat deden we met de Handhavingskrant, waar ik overigens in de beginjaren nog niet bij betrokken was.”
Waarom maakten jullie tien jaar terug de stap naar digitaal?
“Dan moeten we eerst nog iets verder terug. In 2009 verhuisden we met het Expertisecentrum naar het CCV en namen de Handhavingskrant als een soort kroonjuweel mee. Hij verscheen nog steeds op papier en we hadden zo’n 4.800 abonnees. De Handhavingskrant kwam elke acht weken uit. Dat was een kostbare grap. In 2012 moest het CCV bezuinigen en besloten we de Handhavingskrant te digitaliseren. Ook met de gedachte dat dit beter was voor het milieu.”
“Wij schrijven voor alle inspecteurs, toezichthouders, controleurs en handhavers. Daarom verwerkten we toezicht in de naam.”
“Een paar jaar voor die overstap was ik ook bij de Handhavingskrant gekomen. Ik trok toen bij het ministerie het programma ‘Handhaven met Effect’, dat gericht was op het versterken van maatschappelijke effecten van handhaving. De focus van de Handhavingskrant was dankzij het rijksbrede programma ‘Rijk aan Handhaving’ inmiddels verbreed van decentrale handhaving naar landelijk toezicht en handhaving.”
Hoe werd de Handhavingskrant ToeZine?
“We vonden de term ‘Handhavingskrant’ bij de overgang naar online niet meer geschikt. Het was online geen krant meer, het zou een e-magazine worden. Dat was zo’n term die toen populair was. Verder merkten we dat de term handhaving veel discussie opleverde: is handhaving alleen het sluitstuk van toezicht, of omvat het alles wat gericht is op het doen naleven van regels? Omdat wij wilden schrijven voor en over het werk van alle inspecteurs, toezichthouders, controleurs en handhavers, besloten we om toezicht in de naam te verwerken. We kwamen toen via ‘e-magazine’ en ‘toezicht’ uit op ToeZine.”
“We begonnen elke acht weken een mailing te sturen met daarin zes tot acht artikelen die mensen konden lezen op ToeZine.nl. Onze eerste nieuwsbrief ging naar 1.250 abonnees. Na die eerste editie kwamen er meteen zo’n 800 abonnees bij. Inmiddels hebben we de 5.000 abonnees alweer ruim aangetikt!”
Wat was de uitdaging?
“Ten tijde van de Handhavingskrant bestonden er ook nog wel wat andere handhavingsmedia. Het blad ‘Handhaving’ bijvoorbeeld, een mooie glossy voor milieuhandhavers met goede artikelen. We werden nog weleens met die uitgave vergeleken. Bovendien kleefde aan ons toch wel het imago van ‘roeptoetertje van het ministerie’. Want hoewel we weg waren bij het ministerie, bestaat ToeZine dankzij de financiering van het ministerie. De uitdaging met ToeZine was om meer kritische geluiden te laten horen en onafhankelijker te publiceren. Daarom zetten we ook steviger in op een onafhankelijke redactieraad met professionals uit het veld.”
Wat veranderde er?
“In de beginjaren moesten we er hard aan trekken om mensen te vinden die een kritisch geluid in een openbare publicatie willen laten horen. We merkten dat mensen uit het veld huiverig waren om het achterste van hun tong te laten zien. Door columnisten en interviews met wetenschappers kunnen we inmiddels steeds beter verschillende visies laten horen. Een artikel waarin een hoogleraar betoogt waarom boa’s wél een hoofddoek mogen dragen, is tegenwoordig geen enkel punt. Ook als het ministerie het tegenovergestelde vindt. Ik ben maar één keer gebeld door een boze beleidsambtenaar over een artikel.”
“De hoogtepunten zaten voor mij in de onverwachte momenten.”
“Inmiddels kent bijna iedereen binnen het toezicht ToeZine. Als we nu iemand voor een interview benaderen, hoeven we zelden uit te leggen wat ToeZine is. En zijn mensen meer bereid om mee te doen.”
Wat waren de hoogtepunten in 10 jaar ToeZine?
“Voor mij zaten die in onverwachte momenten. Een goed voorbeeld is AI. Daar zijn we zo’n vijf jaar geleden over gaan schrijven, terwijl ik het zelf wat saai en vaag vond. Als je nu terugkijkt op onze AI-artikelen, dan denk ik dat we daarmee echt hebben geholpen. Ons doel was op een toegankelijke manier uit te leggen hoe AI je als toezichthouder raakt, waar het nou over gaat en wat de aanknopingspunten met het toezichtdomein zijn. Ik denk dat we daar goed in zijn geslaagd.”
Wat wordt de focus van ToeZine in de toekomst?
“Dan wil ik eerst nog even terugblikken. We begonnen als Handhavingskrant met professionaliseringsfocus op risicogericht toezicht. Daarna verschoof de focus naar het versterken van kennis en kunde rondom gedrag. Toen wisten we dat gedrag belangrijk is voor toezicht en handhaving. Na de Toeslagenaffaire – toch een schandvlek op het imago van de overheid –verschoof de aandacht naar hoe we goed met datagericht toezicht omgaan.”
“Als ik vooruit kijk, moet ik denken aan Trump die toch een trend belichaamt van wie het hardst roept, krijgt zijn zin. De uitdaging voor toezichthouders in deze tijd is om zich niet te laten leiden door wie het hardste roept, maar door het verstand en rechtstatelijk handelen. Daar zit ook in: luisteren naar je doelgroep en het managen van partijen die het recht in eigen hand willen nemen.”
En wat is ToeZine voor de toezichthouder, nu en in de toekomst?
“Wij zijn eigenlijk hetzelfde als wat we tien jaar geleden al wilden zijn: hét vakblad, of ‘vakzine’, voor professionals in het toezicht. Je wilt ons lezen, omdat je weet dat je dan weer bijgepraat bent over je vakgebied. En daarbij: we bevorderen niet alleen de (domeinoverstijgende) kennisuitwisseling, maar zijn er ook omdat we trots zijn op het vak van de toezichthouder en de handhaver.”
“Je wilt ons lezen omdat je weet dat je dan weer bijgepraat bent over je vakgebied.”
“Dat brengt me bij een mooie afsluiter: als cadeautje voor onze lezers hebben we vier podcasts opgenomen over belangrijke trends in toezicht: ‘De Tien van ToeZine’. Die titel hebben we gekozen, omdat we je in tien minuten bijpraten met hulp van een toezichtsexpert. De eerste aflevering gaat over het DNA van de toezichthouder en is nu te beluisteren:
Het DNA van de toezichthouder
De tweede komt vlak voor de kerst uit: wat extra verdieping voor onder de kerstboom. De andere twee verschijnen begin januari en februari. Daarmee vormt die vierde podcast een passend einde van ons jubeljaar!”
