Tot voor kort kende Nederland alleen zoetwaterboa’s: toezichthouders op binnenwateren, plassen en meren. Afgelopen zomer kwamen daar nautische zoutwaterboa’s bij. De gemeente Den Haag zet er nu tien in aan de Scheveningse kust. Met twee boten houden zij toezicht op het staandwantvisverbod én beperken zij overlast van recreanten.
De wens om nautische zoutwaterboa’s in te zetten bestond al langer. De Dierenbescherming en de Partij voor de Dieren zetten het hoger op de agenda. Zij pleitten in 2018 voor een staandwantvisverbod. Bij staandwantvissen worden lange netten gebruikt – tot wel honderden meters lang. Het net is aan de onderkant verankerd in de zeebodem, drijvers houden het aan de bovenkant aan het wateroppervlak. In de netten blijft ook bijvangst achter: vissen, vogels en zeedieren zoals bruinvissen. Zij raken in het net verstrikt en sterven. Als zo’n net dicht bij de kust ligt, kan dat ook zwemmers en surfers overkomen. Het pleidooi van de dierenliefhebbers vond gehoor: sinds de zomer van 2020 geldt een staandwantvisverbod vanaf de havenhoofden – in zee uitlopende pieren – tot aan de Scheveningse Pier. En nautische zoutwaterboa’s moeten dit verbod handhaven.
Wegblijven van de kust
Rik Vermeer en Armando van Evert doorliepen met acht anderen de eerste ‘zoutwaterboa-klas’. Beiden waren al ervaren boa’s op het land. Ze twijfelden geen moment toen ze hoorden over de nieuwe functie. Beiden hebben namelijk iets met water; Rik wilde vroeger graag bij de Koninklijke Marine, Armando is een fervent hobbyvisser. Deze zomer gingen de boa’s voor het eerst het water op. Een staandwantvisser zijn de twee nog niet tegengekomen. “Dat gaat misschien ook wel nooit gebeuren”, zegt Rik. “Alleen al onze aanwezigheid zorgt ervoor dat staandwantvissers wegblijven van de kust.”
“Alleen al doordat we hier aanwezig zijn, blijven staandwantvissers weg van de kust.”
Waarschuwen en bekeuren
De nautische zoutwaterboa’s richten zich niet alleen op staandwantvissers. Ze houden ook toezicht op waterrecreanten. Speedboten zijn bijvoorbeeld verboden aan de Scheveningse kust. En kitesurfers moeten voldoende afstand houden tot elkaar en tot zwemmers. Ook mogen ze niet te ver afdrijven naar zee. Bovendien mogen mensen niet overal zwemmen. Rik: “Als ze ergens komen waar dat niet mag, geven we een waarschuwing. Bij herhaling schrijven we een boete uit.”
Voor de zwemveiligheid zijn de boa’s overigens niet verantwoordelijk: die taak ligt bij de Koninklijke Nederlandse Reddingsmaatschappij (KNRM) en de Reddingsbrigade. “Als een zwemmer of surfer in nood is, worden zij gebeld”, zegt Rik. “Maar dat betekent natuurlijk niet dat wij iemand laten verdrinken als we hem of haar in nood zien. Gelukkig zijn er tot nog toe geen reddingsacties nodig geweest.”
Schade aan boten
Een andere belangrijke taak van Rik en Armando is het toezicht op de grote passantenhaven van Scheveningen met zo’n vierhonderd ligplaatsen. Het is een geliefde hangplek voor jongeren. Bij mooi weer nemen ze bijvoorbeeld graag een duik vanaf de sluis. Zo veroorzaken ze golven, waardoor de boten tegen de kade stoten en schade kunnen oplopen. Booteigenaren die hun beklag doen bij de jongeren krijgen vaak een grote mond of erger. Verschillende boten werden al met eieren of stenen bekogeld. Helaas is deze overlast een hardnekkig probleem: het is moeilijk iemand op heterdaad te betrappen. “Daarom zetten we ook veel in op preventie en het verstrekken van informatie. Vaak bereiken we met een gesprek waarin we de regels en gevaren uitleggen meer dan met het opleggen van een boete. Die kunnen we daarna altijd nog opleggen als ze het weer doen.”
“Ons team staat nog in de kinderschoenen.”
Drugs aan boord
De passantenhaven wordt ook gebruikt voor illegale activiteiten. Daar houden de zoutwaterboa’s eveneens toezicht op. Groot ingrijpen is tot nog toe dus niet nodig geweest. Zelf zijn de twee zoutwaterboa’s daar niet rouwig om. Armando: “We voorkomen liever dan dat ingrepen nodig zijn. En onze zichtbaarheid heeft kennelijk dat effect. Bovendien zijn we nog maar net begonnen. Ons team staat nog in de kinderschoenen. Waar nodig kunnen we hard in actie komen. Maar eerst wennen we graag nog even aan onze rol en de omgeving.”
