Gegevens van twee miljoen inspecties staan inmiddels gebundeld in Inspectieview. Zo maakt dit systeem ze toegankelijk voor vergunningverleners, handhavers en analisten. En ondersteunt daarmee risicogestuurd toezicht. Al wordt het wel steeds crucialer dat álle juiste partijen meedoen en de kwaliteit van de data beter wordt. Stelselmanager Ger de Boer vertelt waar Inspectieview nu staat – en waar het naartoe gaat.
Stel, je bent inspecteur bij een omgevingsdienst en met één druk op de knop krijg je de bedrijven in beeld die een bezoek waard zijn. Bovenaan een melkveebedrijf met een matige naleefhistorie, hoge milieubelasting en al jaren geen inspectie. Dit inzicht krijgen inspecteurs dankzij het model dat Omgevingsdienst De Vallei heeft ontwikkeld. Met data uit onder meer Inspectieview, het Handelsregister en de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) berekent het model voor elk bedrijf in het werkgebied hoe groot het naleefrisico is.
Een nuttig model, dat het samenwerkingsorgaan van omgevingsdiensten Omgevingsdienst NL nu als standaard gebruikt. En daarmee is het een mooi voorbeeld van nieuwe dashboards die ontstaan dankzij de data die binnen Inspectieview wordt verzameld. Binnen Inspectieview zelf kunnen inspecteurs ook al steeds meer inzichten vergaren. Modellen als die van De Vallei verrijken nog verder wat je met die data kunt. Zo ontstaat een rijker beeld van gedrag en risico’s en dat ondersteunt risicogericht toezicht. “Dit maakt het verschil tussen schieten met hagel en gericht toezicht houden”, zegt Ger de Boer.
Twijfel en koudwatervrees
Als onmisbaar werd Inspectieview bij de oprichting in 2015 niet gezien. En ook vijf jaar geleden werkten nog lang niet genoeg toezichthouders mee. Privacyregels, vrees voor aansprakelijkheid, twijfel over datakwaliteit – en vooral: meedoen betekent meebetalen en dat wilden of konden niet alle partijen. Zolang deelname niet verplicht is, houden veel partijen daarom de boot af.
Inmiddels is het tij gekeerd. Zo zijn behalve oprichter Inspectie Leefomgeving en Transport álle omgevingsdiensten aangesloten en ook een aantal inspecties, waaronder de NVWA, de Rijksdienst voor Digitale Infrastructuur en de Arbeidsinspectie. Waterschappen beginnen inmiddels ook steeds meer aan te haken.
Grote hobbel: datakwaliteit
Genoeg deelnemers is één ding, dat zij ook goede data aanleveren is een tweede. Inspectieview valt of staat met de kwaliteit van data – en die is nog niet overal op orde. De Boer legt uit: “Er wordt vanuit veel verschillende systemen data aangeleverd en niet elke partij doet dat eenduidig. Zo staan er 5.400 typen inspecties in het systeem, terwijl twintig zou volstaan. Ook foute adressen, nummers die niet bestaan en onduidelijke data maken het niet beter.”
“Inspectieview kan pas echt waardevol zijn als de kwaliteit van de aangeleverde informatie omhoog gaat.”
Binnen het project Eenduidige Taal wordt nu gericht gewerkt aan verandering. Zo worden definities en registratieafspraken gemaakt. Tegelijkertijd ontwikkelt het Inspectieview-projectteam een monitor waarmee diensten hun eigen datakwaliteit kunnen volgen en verbeteren. Tegelijkertijd vraagt dit tijd en geld van deelnemende partijen, en daar is nog geen structurele oplossing voor. “Data verbeteren is geen bijzaak”, benadrukt De Boer. “Zonder goede informatie kun je niet goed toezicht houden. Daar zouden dus ook structurele middelen tegenover moeten staan.”
Inspectieview uit het verdomhoekje
De eerste zet in de goede richting voor Inspectieview kwam in 2021. Toen de Rekenkamer zich boog over het milieutoezicht en hun rapport ‘Een onzichtbaar probleem‘ uitkwam. Hun conclusie: niet de techniek faalt, maar de data. Inspectieview kan pas echt waardevol zijn als de kwaliteit van de aangeleverde informatie omhooggaat. Ook het advies van de commissie-Van Aartsen ondersteunde dit inzicht.
Voor Inspectieview betekende dat een flinke duw in de rug. In het bestuurlijk overleg (BOB) met daarin de opdrachtgevers van omgevingsdiensten werd besloten: Inspectieview wordt hét landelijke systeem voor gegevensuitwisseling. Daarnaast kreeg het systeem een stevige plek binnen het Interbestuurlijk Programma Versterking VTH-stelsel. In ‘pijler 3’ – gericht op informatievoorziening – kwam de datakwaliteit centraal te staan. “Eindelijk was het niet meer ons systeem dat nog niet goed genoeg was, maar dat wat erin gestopt werd”, aldus De Boer.
Meer gebruikers, meer waarde
Inspectieview is inmiddels stevig ingebed in het toezichtveld – met bijna twee miljoen inspecties en tienduizenden zoekopdrachten per maand. Het systeem zelf is ook flink verbeterd. Met een gebruiksvriendelijkere interface en nieuwe koppelingen, zoals met het Landelijk Asbestvolgsysteem. Bij al die ontwikkelingen is geluisterd naar wensen van gebruikers. “We bouwen niet in een Haagse toren”, stelt De Boer.
Niet iedereen aan boord
Toch is het systeem nog niet compleet. “De helft van de waterschappen is nog niet aangesloten. En Veiligheidsregio’s zouden we erg graag aansluiten. Juist hun informatie is van grote waarde voor het milieutoezicht. Denk aan incidentdata, risicoprofielen en interventierapporten – hiermee kunnen toezichthouders sneller risico’s herkennen. Zoals herhaalde branden bij een recyclingbedrijf of onveilige opslag van gevaarlijke stoffen. Waterschappen leveren op hun beurt waardevolle informatie over onder meer lozingen, vergunningen en waterkwaliteit. Die data zijn essentieel voor een volledig toezichtbeeld in bijvoorbeeld het agrarische domein of bij industriële lozingen.
“Volgens de rechter hoort het delen van inspectiegegevens tussen toezichthouders bij een taak van algemeen belang.”
Dat meedoen geld kost, helpt niet. Zonder wettelijke verplichting ontbreekt voor sommige toezichthouders de prikkel om aan te sluiten. En dan is er nog de juridische kant. Niet elke organisatie interpreteert privacywet AVG hetzelfde. Waar de een bedrijfsmatige gegevens gewoon deelt, schrapt de ander uit voorzorg namen of KVK-nummers. “Met een omweg moet je dan de nodige informatie achterhalen”, legt Ger uit. “Je moet er bijna een landsadvocaat bijhalen om vast te stellen wat wel en niet mag.”
Rechter biedt duidelijkheid
Mag je toezichtgegevens delen via Inspectieview zonder te botsen met de AVG? Ja, zegt de Rechtbank Gelderland. In een zaak van een binnenvaartondernemer die zijn gegevens wilde laten verwijderen, oordeelde de rechter dat Inspectieview mag worden gebruikt voor risicogestuurd toezicht – en dat de gegevensverwerking rechtmatig is.
Volgens de rechter hoort het delen van inspectiegegevens tussen toezichthouders bij een taak van algemeen belang. Zelfs als eerdere bevindingen achteraf onterecht blijken, mogen die blijven staan, zolang er maar context wordt toegevoegd. Inspectieview mag functioneren als een logboek.
Naar volwassenheid
De Boer ziet dat het systeem de goede kant op beweegt. “Met steeds meer deelnemers wordt Inspectieview sterker en met betere data waardevoller. Met meer waarde zullen ook meer mensen er gebruik van maken.” Een vliegwieleffect dus, dat wordt versterkt met trainingen, demo’s en zichtbare verbeteringen in de gebruikersomgeving.
“Zonder goede informatie ook geen goed toezicht – daar zouden dus ook structurele middelen tegenover moeten staan.”
Het einde van de ontwikkeling is nog niet in zicht. Het Inspectieviewteam werkt in 2025 aan nog meer koppelingen met registers voor milieubelastende activiteiten. En ook politiek heeft het systeem de wind in de rug. Een wetswijziging in het kader van de Omgevingswet moet ervoor zorgen dat álle relevante partijen verplicht aansluiten.
Ger de Boer neemt binnenkort – na tien jaar – afscheid als stelselmanager Inspectieview. Hij laat een systeem achter dat stevig staat en breed gedragen wordt. “Inspectieview is jongvolwassen”, zegt hij. “Het is nog niet af en dat zal het ook eigenlijk nooit zijn, maar het heeft nu de deelnemers, aandacht en het momentum die nodig zijn om verder te groeien.”
