Een pandemie, een brief aan de politiek over de onafhankelijkheid van toezicht en de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. De nieuwe Algemeen Secretaris en Hoofd Bureau Inspectieraad Yvonne Verzijden startte in een roerige periode. Samen met ToeZine blikt ze terug op haar eerste zes maanden en kijkt ze vooruit.
Sterk netwerk
Je stapte over van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) naar de Inspectieraad. Wat trok je aan?
“Ik kende de Inspectieraad al enigszins. Ik nam er als hoofd van de afdeling Strategische producten en Kennis van de ILT graag aan deel om kennis te delen en te halen. Het leek me mooi om vanaf de andere kant een bijdrage aan toezicht te leveren. Bij de Inspectieraad denk je breder na over hoe je toezicht invult. Het is toezicht in het kwadraat.”
Hoe was je start bij de Inspectieraad in coronatijd?
“Ik ervoer een zachte landing. Natuurlijk, de coronapandemie is een lastig moment om met een nieuwe baan te beginnen. Zeker als die baan grotendeels draait om verbindingen leggen. Je kunt in deze tijd niet even een kop koffie met iemand drinken. Toch vormt de Inspectieraad ook nu een sterk netwerk. Ik kreeg van alle kanten hulp om me meteen helemaal te kunnen onderdompelen in de organisatie en mijn nieuwe rol. En leerde de medewerkers van Bureau Inspectieraad kennen als creatief en gedreven.”
“Ook in deze crisistijd vormt de Inspectieraad een sterk netwerk.”
Aan de bel trekken
Waarmee hield je je de afgelopen maanden vooral bezig?
“Belangrijk waren de brieven van de Inspectieraad aan staatssecretaris Knops. Deze gingen over de onafhankelijke positie van toezicht en het belang van publiek vertrouwen in de inspecties. Daarnaast organiseerden we eind vorig jaar het digitale Toezichtfestival ‘The Next Level’ over innovatie in toezicht, nadat we het fysieke festival in het voorjaar moesten uitstellen vanwege corona. Ook hebben we stappen gezet op het gebied van professionalisering, digitalisering en de contacten van toezicht met de omgeving. Door gesprekken over kritische beroepssituaties te stimuleren bijvoorbeeld en de interdepartementale werkgroep Toezicht op AI/algoritmen te ondersteunen. Voor de Academie voor Toezicht hebben we de interactieve leertrajecten geschikt gemaakt voor online onderwijs.”
“Het uitgangspunt moet zijn: hoe kun je het sámen beter maken?”
Hoe ervaar je de samenwerking met inspecties?
“Ik vind het mooi om te zien hoe inspecties intensief samenwerken, met ons en met elkaar. En kennis delen. En hoe Inspecteurs-Generaal samen met Bureau Inspectieraad zo’n brief aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties opstellen. Midden in een coronapandemie. Het laat ook zien dat het voor inspecties een serieuze ambitie is om een relevante bijdrage te leveren aan thema’s als veiligheid, dierenwelzijn en eerlijk werk. Ze trekken aan de bel, omdat ze hun toezichtsrol nog beter willen vervullen. Door dat samen te doen, brengen ze de urgentie van die boodschap duidelijker over.”
Meer behoefte aan maatwerk
Voor welke uitdagingen staat de Inspectieraad?
“Een belangrijke vraag voor ons en de inspecties is: waar heeft toezicht effect? Om antwoord te kunnen geven, moeten inspecties onafhankelijk de risico’s in beeld brengen. Onafhankelijkheid is een belangrijk thema. Als inspectie moet je álle schijn tegengaan dat je niet onafhankelijk zou zijn. Anders bestaat het risico dat het publiek het vertrouwen verliest. Daarom pleit de Inspectieraad voor een wet op de rijksinspecties. Bedoeld om een onafhankelijke positie van inspecties te garanderen, evenals bestedingsvrijheid binnen de budgetten en goede omgangsvormen, zoals goed samenwerken en tijdig informeren, met de andere onderdelen binnen de rijksdienst.”
“Je moet álle schijn tegengaan dat je niet onafhankelijk zou zijn.”
Over wetgeving gesproken: welke rol speelt de overheid volgens jou in de toekomst van toezicht?
“We hebben voor de Tweede Kamerverkiezingen een analyse gemaakt van de verkiezingsprogramma’s. We zien daarin veel partijen pleiten voor een actievere overheid, ook op het gebied van toezicht. Die trend was al gaande, maar is versneld door de toeslagaffaire in de kinderopvang. In haar reactie op de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag noemde het Kabinet openbaarheid, maatwerk, digitalisering en samenwerking als belangrijke thema’s voor een betere overheid. Daar gaan we de komende tijd mee aan de slag.”
Je voorganger Teusjan Vlot noemde in april 2020 co-creatie een grote uitdaging voor toezicht. Hoe denk jij daarover?
“Dat ben ik roerend met hem eens. Co-creatie draait om samenwerken. Het uitgangspunt hierbij moet zijn: hoe kun je het sámen beter maken? Met spelers binnen het publieke domein, stakeholders, burgers en bedrijven. De Inspectieraad was al gestart met het stimuleren van de zogeheten maatschappelijke dialoog. Op dat punt zijn we zeker nog niet uitgepraat.”
